Piston aşağı indi!

Videosunu pek çoğunuz biliyordur (bilmeyenler için yazının devamında var); dolmuş şoförü “Piston aşağı indi!” diyor ve dolmuştaki yolcular acele ve telaşla dolmuştan inmeye başlıyor. Ama pistonun aşağı inmesi sadece motorlu araçlara özgü bir şey mi? Hayatın pek çok ânında aslında hepimizde piston aşağı iniyor!

Öncelikle pistonun aşağı inmesi nedir ona bir açıklık getirelim: bir arkadaş araştırmış bulmuş Donanım Haber forumlarında; “Motorun çok bakımsız olduğu anlamına gelir. Mazotludur bütün mazotu yere akıtır ama motorun içi yandığı için ilk anda müdahale edilip söndürülmelidir ayrıca, piston aşağı inince piston arabanın altından çıkıp yere mermi gibi çarpabilir. Sonrasında pistonu tutan biyel kolu gibi parçaları sağa sola fırlatmak suretiyle motoru komple kullanılmaz hale getirebilir. Motor parçaları motor içerisinde sağa sola saplanırlar. Hatta aracın krank mili denilen mili bile bükülebilir.”

Kabul edeyim, motorun çok bakımsız olduğu anlamına gelir’den sonraki kısmı okurken pek anlamadım, motorlu araçlarla ilgili bilgim (ve ilgim) çok değildir. Ama işin içinde bir motor var! Motor nedir? Aracı çalıştıran parça. “Yakıttan elde ettiği ısı enerjisini mekanik enerjiye çeviren makinalara motor denir.” Yani yakıtınız olsa bile, onun ısı enerjisini mekaniğe çevirip aracı hareket ettirebilmek için illa ki motora ihtiyaç vardır.

Motoru kendi vücudumuzda beyne benzetirsek; beyin attı mı, ya da hata verdi mi (bkz. System failure) piston aşağı inmiş demektir.

Mesela kalabalık bir ortamdasınız, her kafadan bir ses çıkıyor, aklınızı toparlayamıyorsunuz, herkes size bir şey söylüyor sizden bir fikir bekliyor, ambele olmuşsunuz; tam o sırada “Piston aşağı indi!” diye bağırarak insanları bir süreliğine etrafınızdan uzaklaştırmanız son derece mümkün. “Piston... aşağı... ne? Ne diyon ya?!” diye şaşırıp soranlara “Kafamı toplamam lazım,” diyerek geçiştirebilirsiniz.

Veya biriyle karşılıklı konuşuyorsunuz, sizin bir derdiniz var veya karşı tarafın bir derdi var, ya da hiç kimsenin derdi yok öylesine konuşuyorsunuz. Siz güzel, mantıklı bir şeyler söylerken karşı taraf kendi düşüncesinde diretip illa ki benim dediğim olacak moduna geçtiğinde yüzüne bakıp soğuk bir tavırla (ister yüksek sesle ister normal sesle), “Piston aşağı indi,” derseniz sistemi boşaltıp kendinizi dingin bir hâle getirmeniz mümkün.

“Piston aşağı indi”, bu açıdan, zihni boşaltıp temizlemek için de yararlı bir komut olabilir. Yine yukarıdakilere benzer zorlu, sıkışık koşullardan birindeyken kendi kendinize “Piston aşağı indi... Piston aşağı indi...” diyerek zihni hızlıca boşaltıp kendinizi tazelemeniz mümkün.

Bir sınava veya teste girdiniz, soruları cevaplarken, cevabından emin olduğunuz bir soruya geldiğiniz anda cevap birden zihninizden uzaklaşmaya başladı. Cevabı çok iyi biliyorsunuz, adınız gibi biliyorsunuz ama o an aklınıza gelmiyor... neden? Çünkü piston aşağı indi! O bilgi şimdi zihninizin derinliklerine doğru koşturmaya başlıyor, siz de peşinden. Yakalayabilir misiniz, yakalayamaz mısınız belli değil. Piston aşağı indiyse gözleri birkaç saniye, hatta dakika kapatıp kendinize gelmek için fırsat tanımanız en önemlisi. Piston aşağı indiyse, yukarı da çıkacaktır elbet.

Kollarınız alışveriş torbalarıyla dolu, süpermarketten çıkmışsınız, eve doğru yürüyorsunuz. Kollarınızdaki ağırlıklar o kadar zorluyor ki nefes nefesesiniz, zihninizde de bir sürü düşünce: eve gidince ne yapacağım? Hangisini nereye koyacağım? O iş ne oldu acaba? Bilmem kimi arayacağım onu unutmayayım... İster istemez hem beyin hem vücut doluyor ve piston aşağı iniyor. Ne yapacaksınız? Olduğunuz yerde şöyle bir durup soluklanacaksınız, torbaları yere indirip kolu rahatlatacak, bir yandan da zihni temizleyeceksiniz. İlk hedef ne? Torbaları eve götürmek. Torbaları eve sağ salim ulaştırdıktan sonra zaten gerisi gelecektir. Piston aşağı indi ve siz de zihninizi bir süreliğine bedeninizle birlikte dinlendirdiniz; artık hazırsınız.

Bunlar gibi daha pek çok sıkışık, karamsar, yorucu örnekler verilebilir hayattan. Çünkü hayatın içinde piston hiç durmaz, aşağı iner. Neticede motor yani beyin çalışıyor, çalışan beyin elbette kimi zaman hata verir, bunda yapacak bir şey yok. Piston aşağı indi... Eğer indiyse, her şeyin tekrar normale dönmesi, kendinizi biraz daha rahat(lamış) hissetmek için motoru soğumaya bırakın. Gerçek hayatta piston aşağı indiğinde motoru soğutmak gerekir mi, bununla bir alâkası var mıdır bunu bilemiyorum; ama kişiye uyarladığımızda, evet, gerekir.